Η Σύρος αντιστάθηκε και πρέπει να συνεχίσει να αντιστέκεται

"Με τη ματιά τους σ' ένα αειφόρο μέλλον προσέγγισαν την πλούσια βιομηχανική κληρονομιά του τόπου μας” ο Σύλλογος Φίλων Τεχνικού Πολιτισμού Ερμούπολης και η Δευτεροβάθμια Διεύθυνση Κυκλάδων, επισημαίνοντας την ανάγκη για καλλιέργεια της ιστορικής συνείδησης, αλλά και για διατήρηση του ζωντανού και δημιουργικού πυρήνα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο χώρο του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έτους για τη Βιομηχανική Κληρονομιά. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Θωμαή Μενδρινού, ο νέος πρόεδρος της Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας Φραγκίσκος Βακόνδιος και πλήθος κόσμου.

Ένας σημαντικός κύκλος ζωής

Το όραμα του Συλλόγου Φίλων Τεχνικού Πολιτισμού Ερμούπολης μοιράστηκε με το κοινό η πρόεδρος Μαργαρίτα Καλουτά, κάνοντας μία σύντομη αναδρομή στο έργο και την ιστορία του Βιομηχανικού Μουσείου από την ίδρυσή του έως και σήμερα.

Όπως ανέφερε, το Μουσείο έχει διανύσει ήδη έναν σημαντικό κύκλο ζωής, μέσα στον οποίο γεννήθηκε και διαμορφώθηκε. Ήταν απαρχές της δεκαετίας του 1980, όταν η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ερμούπολης με τον ιδιαίτερο βιομηχανικό χαρακτήρα της απασχόλησε μια ομάδα ιστορικών του Kέντρου Nεοελληνικών Eρευνών του Eθνικού Iδρύματος Eρευνών. Το σχέδιο για τη δημιουργία του Kέντρου Tεχνικού Πολιτισμού της Ερμούπολης, με κύρια δράση το Bιομηχανικό Mουσείο της πόλης, διαμορφώθηκε, προωθήθηκε και υλοποιήθηκε με την έμπνευση και τις ακούραστες προσπάθειες του ιστορικού Βασίλη Παναγιωτόπουλου, από το 1995 έως το 2002 σταδιακά και υποστηρίχθηκε σταθερά από το Δήμο της Ερμούπολης. Η λειτουργία του εγκαινιάστηκε το 2002. Το έργο επάνδρωσαν και πραγματοποίησαν ομάδες εξειδικευμένων επιστημόνων που κατέγραψαν, αποτύπωσαν, δημιούργησαν αρχεία προφορικών μαρτυριών και διέσωσαν μία μοναδική βιομηχανική ιστορία. Παράλληλα, εν όψει της ίδρυσης του Μουσείου άρχισε να δημιουργείται και η συλλογή παλαιών μηχανημάτων .

Αξιόλογη συλλογή ιστορικού βιομηχανικού εξοπλισμού

Σήμερα αποτελεί πλέον μία πολύ αξιόλογη συλλογή ιστορικού βιομηχανικού εξοπλισμού στην Eλλάδα η οποία μαζί και με άλλα δείγματα της βιομηχανικής ιστορίας της Ερμούπολης φυλάσσεται στα τρία κτίρια που αποτελούν το βιομηχανικό συγκρότημα του μουσείου: (Χρωματουργείο Κατσιμαντή, Σκαγιοποιείο Αναιρούση και Βυρσοδεψείο Κορνηλάκη). Η περιουσία του προέρχεται από την περίοδο της εγκατάστασης των προσφύγων επιχειρηματιών στην Ερμούπολη και της αρχής της γένεσης αυτής της πόλης, από την ίδρυση της εταιρείας “Ελληνική Ατμοπλοία” το 1857 υπό την οποία πρωτολειτούργησε το Νεώριο, από το ξεκίνημα της ξυλοναυπηγικής –το 1905 περίπου. Αλλά διασώθηκε και εξοπλισμός της τυπογραφίας της Ερμούπολης και της Άνω Σύρου που αντιπροσωπεύει κάθε στάδιο της τεχνολογικής εξέλιξης που ακολούθησε η τυπογραφία. Πιεστήρια, όπως το Albion Press- αγγλικό του 1875, χειροκίνητο πιεστήριο επισκεπτηρίων και φακέλλων του Emil Kahle – γερμανικό του1890, φανερώνουν την ακμή της τυπογραφικής τέχνης αυτής της εποχής. Μαζί τους διασώθηκαν εκδόσεις της περιόδου 1828-1900, 1.540 τίτλων περίπου διδακτικών βιβλίων, δοκιμίων, γαλλ. μυθιστορημάτων υψηλής ποιότητας που βραβεύτηκαν με διεθνή μετάλλια και βραβεία, και ακόμα δείγματα λιθογραφικής τέχνης, όπως και συλλεκτικά βιβλία από τα φημισμένα τυπογραφεία Φρέρη, Βελλόπουλου, Ρενιέρη, Πρίντεζη και Μελισταγούς Μακεδόνος.

Στο κτιριακό συγκρότημα φυλάσσονται μηχανήματα και από πολλές βιομηχανικές μονάδες που μαρτυρούν επίσης τη μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη της πόλης (Σκαγιοποιία -1889- Βυρσοδεψία 1870 – Υαλουργία 1871, Κονσερβοποιία, Λουκουμοποιία, εμπόριο, με κορυφαία την Κλωστουφαντουργία του 1900-1905) που άντεξε μέχρι το 1950. Πρόκειται για μαρτυρίες που όταν συγκεντρωθούν και μελετηθούν συμβάλλουν στην κατανόηση των αλλαγών της κοινωνίας, της εργασίας και των συνθηκών ζωής στη πόλη.

Η κ. Καλουτά αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στον τροχό του τροχοκίνητου πλοίου Πατρίς, το οποίο φιλοξενείται στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου, καθώς και στο νεώτερο υλικό, όπως γραφομηχανές, αριθμομηχανές, αεροφωτογραφίες του 1970, αργαλειοί, πετρελαιοκινητήρες και το πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο Enfield, που φυλάσσονται στο υπόγειο και σε αποθήκες του Δήμου. Για το λόγο αυτό, έκρινε απαραίτητη την κατασκευή ενός είδους προστατευτικού στεγάστρου, καθώς και τη συστηματική μέριμνα για τη συντήρηση και την έκθεσή τους.

Διάσωση και ανάδειξη των συλλογών

Αποστολή και όραμα του Συλλόγου αποτελούν η διαφύλαξη και ο εμπλουτισμός του ιστορικού μας αποθέματος μέσα από τις μόνιμες δράσεις της διάσωσης, ανάδειξης και συστηματικής συντήρησης των συλλογών του μουσείου. Η πραγμάτωσή τους σήμερα συναντά ποικίλα εμπόδια από τη γενικευμένη κρίση και αβεβαιότητα, η οποία εντείνει την αγωνία για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του Κέντρου Τεχνικού Πολιτισμού συνολικά. Ως εκ τούτου, κρίνεται αναγκαία η ενίσχυση των δεσμών του Μουσείου με το ευρύτερο κοινό της τοπικής κοινωνίας της Σύρου (εκπαίδευση, οργανισμούς, επιστήμονες, επαγγελματίες, συντ/χους, εργάτες που έχουν δουλέψει στη βιομηχανία της Σύρου) με στόχο τη συμμετοχή της στη ζωή του μουσείου, αλλά και τη δημιουργία σύγχρονων δραστηριοτήτων με επίκεντρο το Μουσείο.

Σημειώνεται ότι για τη διετία 2015-16 έχουν προγραμματιστεί δράσεις που περιλαμβάνουν περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, παρεμβάσεις διάσωσης ιστορικών βιομηχανικών τεκμηρίων, καθώς και άλλες εκδηλώσεις με στόχο τη ζωντανή δράση και την ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από το ρόλο του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης και τις δυνατότητες αξιοποίησης του πλούσιου τεχνικού πολιτισμού που περιέχει.

Ερμούπολη: Το ελληνικό “Μάντσεστερ”...

Το θέμα “Αναστοχασμοί για τη βιομηχανική κληρονομιά της Ερμούπολης” ανέπτυξε η Ιστορικός – Βιομηχανική Αρχαιολόγος Μαρία Μαυροειδή, Γενική Γραμματέας Ελληνικού Τμήματος TICCIH. Όπως τόνισε, η βιομηχανική δραστηριότητα του παρελθόντος κατέστησε την Ερμούπολη “το ελληνικό Μάντσεστερ” και σημαντικό εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο για έναν περίπου αιώνα. Αναφέρθηκε επίσης στις προσπάθειες του Βιομηχανικού Μουσείου για περισυλλογή των απομειναριών αυτού του πλούτου, με σκοπό να διατηρηθούν, να αξιολογηθούν και να αποδοθούν στο κοινό ως τεκμήρια της κοινωνικής, οικονομικής και τεχνολογικής ιστορίας του τόπου. “Η Σύρος αντιστάθηκε και πρέπει να συνεχίσει να αντιστέκεται. Το ΚΕΤΕΠΟ και το Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης συνιστούν προστιθέμενη αξία για τη Σύρο, τις Κυκλάδες και ολόκληρο το Αιγαίο”, κατέληξε η κ. Μαυροειδή.

Στην ημερίδα μίλησαν επίσης η Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων της Δευτεροβάθμιας Διεύθυνσης Κυκλάδων, Μαρία Σπαρτινού με θέμα “Βιομηχανική Κληρονομιά στη θεματολογία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης” και οι εκπαιδευτικοί Ευαγγελία Παπαλαζάρου, Σοφία Μπαρδάνη, Κωνσταντίνος Ευωδιάς και Άννα Ωρολογά (ΠΕ06), οι οποίοι αναφέρθηκαν στη Βιομηχανική Κληρονομιά της Ερμούπολης: Το Κεφάλαιο της κλωστοϋφαντουργίας.

Στην έναρξη της εκδήλωσης αναγνώστηκε ο χαιρετισμός του Αρχιτέκτονα Νίκου Μπελαβίλα, Αναπληρωτή Καθηγητή Ε.Μ.Π, Προέδρου Ελληνικού Τμήματος TICCIH, ο οποίος δεν κατάφερε να παραστεί στην ημερίδα.

Μετά το πέρας των ομιλιών, ακολούθησε συζήτηση – περιήγηση στην έκθεση μαθητικών έργων της Περιβαλλοντικής Ομάδας του 3ου Γυμνασίου Σύρου.

Πηγή: koinignomi.gr